Lễ hội cơm mới: Nét văn hóa Thái giữa đại ngàn Pù Luông

Nằm ẩn mình giữa đại ngàn Tây Bắc, Pù Luông (Thanh Hóa) không chỉ nổi tiếng với cảnh đẹp thiên nhiên hùng vĩ mà còn níu chân du khách bởi những nét văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Thái. Một trong những lễ hội đặc sắc nhất tại Pù Luông chính là lễ hội cơm mới, còn được gọi là "Chôm khảu mớ" theo tiếng Thái.

1. Tấu ca khúc mùa vàng giữa núi rừng Tây Bắc
Mỗi độ tháng 5, tháng 6 về, khi những thửa ruộng bậc thang Pù Luông (Thanh Hóa) ngả màu vàng óng ả, hương lúa nếp nương thoang thoảng quyện vào gió núi, ta lại nao nức đến với lễ hội Cơm mới - một nét đẹp văn hóa độc đáo của người Thái đen nơi đây. Lễ hội là khúc ca tấu vang về mùa màng bội thu, là lời tri ân chân thành đến trời đất, tổ tiên và cũng là dịp để cộng đồng thêm gắn kết, vun đắp bản sắc văn hóa truyền thống.
 

 

Lễ hội cơm mới là sự kết hợp hài hòa giữa nghi lễ tâm linh và những hoạt động văn hóa sôi nổi, náo nhiệt. Trước ngày lễ, các gia đình trong bản làng sẽ tất bật chuẩn bị các vật phẩm cúng dường, trong đó không thể thiếu những mâm cơm mới thơm ngon được nấu từ nếp nương. 

2. Mâm cỗ dâng trời, tri ân tổ tiên
Điểm nhấn của lễ hội chính là mâm cỗ cúng được bày biện trang trọng. Trong nghi lễ cúng bái, thầy mo sẽ thực hiện các nghi thức cầu khấn, cảm tạ trời đất và tổ tiên đã ban cho mùa màng bội thu. Mâm cỗ cúng thường gồm các món ăn truyền thống như xôi nếp, gà nướng, lợn mán, cá suối, rau rừng và các loại bánh trái. Những món ăn này không chỉ đại diện cho sự phong phú của ẩm thực địa phương mà còn thể hiện lòng biết ơn của người dân đối với những gì mà thiên nhiên đã ban tặng.
 

Sau khi thầy mo cúng bái, mâm cỗ sẽ được chia sẻ cho mọi người cùng thưởng thức, như một lời tri ân chân thành đến trời đất, tổ tiên đã ban cho họ một mùa màng bội thu. Không chỉ có ý nghĩa tâm linh, việc chia sẻ mâm cỗ còn là cơ hội để người dân gắn kết tình cảm, chia sẻ niềm vui và hạnh phúc của mùa màng bội thu.

3. Hòa mình vào không khí lễ hội
Lễ hội Cơm mới không chỉ thu hút du khách bởi ý nghĩa tâm linh thiêng liêng mà còn bởi không khí náo nhiệt, rộn ràng. Khi những tia nắng đầu ngày len lỏi qua màn sương giăng giăng, bản làng Pù Luông bừng tỉnh trong sắc màu rực rỡ của trang phục truyền thống người Thái.  m thanh tiếng khèn, tiếng sáo Mông vang vọng khắp bản làng, hòa quyện cùng tiếng cười nói rộn ràng của bà con tạo nên một bầu không khí vô cùng ấm áp và vui tươi. Du khách đến đây sẽ được hòa mình vào các trò chơi dân gian truyền thống như ném pao, kéo co, nhảy sạp... cùng thưởng thức những món ăn thơm ngon, mang đậm hương vị núi rừng Tây Bắc. Tiếng cười nói, tiếng reo hò vang vọng khắp núi rừng Pù Luông tạo nên một bầu không khí vô cùng sôi động và náo nhiệt. 

4. Những nét độc đáo trong trang phục và âm nhạc
Trong lễ hội, người dân Thái thường mặc trang phục truyền thống với những hoa văn tinh xảo và màu sắc rực rỡ. Phụ nữ thường mặc váy dài, áo chẽn và đội khăn piêu, trong khi đàn ông mặc áo dài và quần ống rộng. Trang phục không chỉ là biểu tượng của nét đẹp văn hóa mà còn thể hiện sự khéo léo, tài hoa của những người phụ nữ Thái trong việc thêu dệt.
 

Âm nhạc cũng là một phần không thể thiếu trong lễ hội. Tiếng khèn da man mác, tiếng sáo Mông réo rắt, tiếng trống chiêng vang vọng hòa quyện vào nhau tạo nên một bản giao hưởng núi rừng hùng vĩ, say đắm lòng người. Những bài hát dân ca mang âm hưởng núi rừng, những điệu múa uyển chuyển, say đắm lòng người như kể lại những câu chuyện về huyền thoại, về tình yêu, về cuộc sống và con người dân tộc Thái nơi đây. 

Lễ hội cơm mới không chỉ là dịp để người dân bản địa thể hiện lòng biết ơn đối với thiên nhiên và tổ tiên mà còn là cơ hội để họ giao lưu, gắn kết tình cảm cộng đồng. Du khách đến với Pù Luông vào dịp này sẽ có cơ hội được hòa mình vào không khí lễ hội náo nhiệt, thưởng thức những món ăn đặc sản thơm ngon và trải nghiệm những nét văn hóa độc đáo của người Thái. Không chỉ có vậy, du khách còn được trải nghiệm cuộc sống của người dân địa phương, tham gia vào các hoạt động hàng ngày như làm nông, đan lát, dệt vải... Những trải nghiệm này không chỉ giúp du khách hiểu hơn về văn hóa, cuộc sống của người dân mà còn tạo nên những kỷ niệm khó quên trong lòng mỗi người.